In het praktijkonderzoek Opbarsten bij Dijken onderzoeken waterschap Drents Overijsselse Delta en het kennisinstituut Deltares hoe bij hoogwater het land achter de dijk omhoog wordt gedrukt en kan openbarsten. Met de kennis die wordt verzameld, kunnen dijkprofessionals in de toekomst de sterkte van de dijk realistischer beoordelen en zo een nauwkeuriger dijkontwerp maken. Dit project is onderdeel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).   

Waar is het onderzoek? 

Het onderzoek vindt op verschillende locaties plaats. De veldonderzoeken en -proeven waren bij de IJsseldijk in Kampen. Ook zijn er modelproeven op kleine schaal in de GeoCentrifuge bij Deltares in Delft gedaan. 

Digitale kaart van het gebied:  

Wat doen we? 

Het onderzoek bestaat uit: 

1. Vooronderzoek (april 2022 t/m januari 2023) 

In deze fase werkten we aan verschillende soorten onderzoeken. We brachten de grondopbouw op de proeflocatie bij de dijk in beeld en maten de waterdoorlaatbaarheid van de grond. Ook deden we proeven in een laboratorium, om op kleine schaal de dijk na te bouwen en te onderzoeken hoe het proces van opbarsten en opdrijven ging.

2. Uitvoeren veldproef (mei 2023 t/m september 2023) 

In deze periode voerden we grootschalige proeven op de IJsseldijk bij Kampen uit. Het gedeelte van de dijk waar de proeven waren, heeft bij hoogwater geen functie meer vanwege de nieuw aangelegde dijk bij het Reevediep. Dat maakt deze ‘oude’ IJsseldijk een geschikte proeflocatie. We deden twee proeven:

  • We bootsten een hoogwatersituatie na door het infiltreren van water in de ondergrond. Daardoor ging de grond opdrijven en uiteindelijk opbarsten.

  • We infiltreerden water in de dijk over een lengte van 100 meter. Dit zorgde ervoor dat de ondergrond voor de dijk ging opdrijven en de dijk zo instabiel werd dat deze ging afschuiven. Zo leren we wat er gebeurt en hoe de dijk bezwijkt. Bekijk hier een video van het moment dat een deel van de dijk afschuift.(externe link) 

3. Analyse resultaten (najaar 2023 t/m eind 2024)    

Met sensoren en meetinstrumenten zijn alle vervormingen, scheuren en grondbewegingen en grondwaterdruk geregistreerd tijdens de proeven. Deze gaan we in kaart brengen, analyseren en vergelijken met de laboratoriumproeven. De opgedane kennis en resultaten delen we, zodat dijkprofessionals die gebruiken bij het beoordelen en versterken van dijken. 

Waarom doen we dit onderzoek? 

Een dijk kan op verschillende manieren kapot gaan. Eén van die manieren is dat de grond nabij een dijk open barst. Daardoor wordt de dijk instabiel en schuift de helling van een dijk af. Ook kan zand van onder de dijk naar het oppervlak komen waardoor de dijk in elkaar kan zakken. Er is nog onvoldoende kennis over hoe dat zogenaamde ‘opbarsten’ precies werkt. Daarom rekenen dijkenbouwers met conservatieve aannames om de sterkte van de dijk te bepalen en zo voldoende veiligheid te garanderen.  

Nu proberen we dichter bij de werkelijkheid te komen door de manieren waarop een dijk kapot kan gaan als geheel te onderzoeken. Met literatuuronderzoek, laboratoriumproeven en een praktijkproef op de IJsseldijk bij Kampen verzamelen het waterschap en Deltares kennis die bij het beoordelen en het versterken van dijken kan worden toegepast.   

Met wie? 

Aan dit project werken we samen met: 

Meer weten? 

Vragen en opmerkingen?

Neem contact op met projectmanager Victor Frankena: 06-54953006 of victorfrankena@wdodelta.nl