Boerenslim waterbeheer
In de ondergrond van ons werkgebied zijn veel bijzondere overblijfselen van vroeger te vinden. U denkt dan misschien snel aan munten of potjes, maar wist u dat we ook oude waterlopen en vloeiweides kunnen ontdekken? Van de inrichting van toen kunnen we veel leren voor een beter bodem- en waterbeheer van nu.
Historische vloeiweides zijn fascinerende voorbeelden van het waterbeheer van vroeger. Boeren legden een netwerk aan van kanaaltjes, bekkens, dammetjes, stuwen en sluizen. Al deze inspanningen werden gedaan om graslanden te bevloeien* om zo de bodem te verbeteren en de opbrengst van het hooiland te vergroten. Dit gebeurde in beekdalen en langs de Zuiderzeekust. In de loop van de tijd werden veel kleine “waterschapjes” opgericht om de bevloeiing beter te verdelen zoals die rond de Oude Vaart in Drenthe. Met greppels en kades werden bovendien verschillende waterkwaliteiten van elkaar gescheiden. Zo werd zuur water van heidevelden en esgronden (hooggelegen akkerlanden) apart afgevoerd via kwasloten en kon het kwelrijke water beter worden benut in beekdalen.
In de veenweidegebieden langs de IJssel, Vecht en Zuiderzee werd tot in de 19e eeuw in de winter bevloeiing vanuit het buitenwater toegepast om voedselrijk slib te laten bezinken. De uitstekende kwaliteit van het hooi werd een handelsmerk in de IJsseldelta.
*Bevloeien is het bewust verspreiden van water over land om de bodem vochtig te maken, meestal voor landbouw. Dit gebeurt vaak door water uit kanalen of rivieren over akkers te laten stromen.
Kansen voor nu?
We staan voor nieuwe uitdagingen door extremere weersomstandigheden met wateroverlast en droogte, schaarser grondwater en waterkwaliteit voor landbouw en natuur. Door te leren van de oude gebruiken en deze overblijfselen te benutten kan het waterschap samen met boeren en landeigenaren mogelijk slimme oplossingen vinden die de bodem en het landschap verrijken.
Meer weten?
Via deze link naar de Nationale Erfgoedatlas kunt u nagaan of in uw gebied locaties met historische vloeiweidenstructuren voorkomen volgens geschreven bronnen. Bij het openen van de kaart kiest u erfgoed per thema → agrarisch → historische vloeiweiden. Algemene informatie over vloeiweiden als immaterieel Unesco werelderfgoed kunt u hier vinden.
Oproep
Heeft u zelf ontdekkingen gedaan of vermoedt u het bestaan van dergelijke systemen of overblijfselen? Dan horen wij dat graag. Uw ontdekking kunt u met ons delen via info@wdodelta.nl.
'Dan werden de sluizen bij Blokzijl opengezet en overstroomde het zeewater de lage landen. Enige eeuwen geleden behoorde in de winter het land onder water te staan. Toen de oude zijlmeester Coenraad Schultinge van Steenwijkerwold in het najaar van 1581 op zijn ziekbed lag, kon hij geen rust vinden. Hij wilde opstaan en zei: ‘Ik moet naar de ziel (Blokzijl) om die te openen, want het water moet na St. Catharina (25 november) binnenkomen om de landen te overlopen’.
Uit: Historische Mededelingen Steenwyck (2000), 17/no.4; 88;