Natuur en landbouw zitten geregeld in elkaars vaarwater. Zo ook in het Overijssels Kanaal, tussen Raalte en Deventer. Natuur moet daar de komende jaren meer de voorrang krijgen, maar de landbouw mag daar niet onder lijden. Het kanaal heeft immers een belangrijke functie voor aan- en afvoer van water, onder andere om verdroging van landbouwgrond tegen te gaan.

Een hele opgave dus, erkent Sander Steenblik, omgevingsmanager van Waterschap Drents Overijsselse Delta, om zowel natuur als landbouw goed te laten gedijen. Het waterschap moet nog voor 2027 ervoor zorgen dat het in de 19de eeuw gegraven kanaal voldoet aan Europese wetgeving, de zogeheten Kaderrichtlijn Water.

Maaien

,,Platgezegd voldoet het Overijssels Kanaal daar op dit moment niet aan’’, zegt Steenblik, wanneer hij langs de waterkant loopt in de buurtschap Frieswijk, net boven Deventer. "Als we bijvoorbeeld kijken naar de visstand, dan is die op orde. Er zit veel witvis en roofvissen zijn eveneens goed vertegenwoordigd. Maar op vismigratie - dus het kunnen verplaatsen naar andere wateren - scoort het kanaal een onvoldoende. Net als op vegetatie."

Dat laatste is volgens hem niet gek, want het waterschap maait elke keer alles weg zodat het aan- en afvoeren van water kan blijven doorgaan. Want te veel begroeiing kan er voor zorgen dat er te weinig water kan wegstromen of worden aangevoerd. "Zo krijgt vegetatie geen kans en daar moeten we een oplossing voor verzinnen."

Het waterschap kijkt daarom onder andere naar het aanleggen van meer natuurlijke oevers, op verschillende delen van het kanaal. Dit zijn meer geleidelijk aflopende overgangen van land naar water, wat goed is voor flora en fauna. "De huidige steile oevers met houten beschoeiingen bieden eigenlijk nauwelijks leefmogelijkheden voor verschillende soorten planten en dieren", zegt Steenblik. "Bij natuurlijke oevers is die ruimte er wel. We kijken daarbij vooral naar oude zwaaikommen, dat zijn plekken waar schepen vroeger konden draaien."

Harde afspraken

De Kaderrichtlijn Water is opgesteld om de waterkwaliteit in heel Europa te verbeteren. In de richtlijn staan afspraken die ervoor moeten zorgen dat uiterlijk in 2027 het water in alle Europese landen voldoende schoon (chemisch) en gezond (ecologisch) moet zijn. Als deze doelen niet worden gehaald, kunnen daaraan economische sancties worden verbonden.

"Als we kijken naar de Kaderrichtlijn Water, dan moeten wij in totaal vijf kilometer aan natuurlijke oevers zien te realiseren’’, zegt Steenblik. ,,Dat is een flinke opgave, dus we kijken daarbij ook eventueel naar aftakkingen van het kanaal. Bij dit alles hebben we onszelf ook een eis opgelegd, en dat is dat de wateraanvoer- en afvoermogelijkheid minimaal hetzelfde blijft. Vergeet niet, het kanaal ligt grotendeels - zo’n 12 kilometer - binnen gebieden waar landbouw plaatsvindt."

De plannen zijn nog niet uitgewerkt. Er is nu een verkenning gaande, vertelt Steenblik, waarbij ook de omgeving wordt betrokken. "We houden dinsdag een digitale bijeenkomst, waarbij we in gesprek willen met bijvoorbeeld omwonenden en andere belanghebbenden. We zijn vooral benieuwd naar welke wensen en ideeën er bestaan. Aan het eind van de verkenningsfase leggen we een concept plan aan ons bestuur voor. Daarna werken we de plannen verder uit en volgt uitvoering."

Vispassages

Enkele ideeën zijn al redelijk vergevorderd. Zo denkt het waterschap aan het aanleggen van vispassages bij een stuw bij landgoed Groot Zwaaftink in Heeten en wil het gemaal Ankersmit of de Prins Bernhardsluis in Deventer passeerbaar voor vissen maken. Via zo’n passage kunnen vissen vanuit het kanaal de IJssel in zwemmen en omgekeerd. "Dat is positief voor de visstand en we moeten wat doen aan vismigratie."

Om de aan- en afvoercapaciteit van het water te vergroten, wil het waterschap het hele gedeelte tussen Raalte en Deventer gaan baggeren. "Op dit moment is het bij langdurige droogte voor ons lastig om het gebied benedenstrooms goed op peil te houden", zegt Steenblik. "Daarom willen we kijken of we het oude leggerprofiel weer kunnen terugbrengen - ofwel de oorspronkelijke diepte. Daarmee kunnen we de aan- en afvoermogelijkheden vergroten."

Als alles volgens plan verloopt, dan moet de herinrichting in 2024 zijn afgerond. "Het kan voor zowel natuur als landbouw goed uitpakken."

Bron bovenstaande tekst: De Stentor